تدبر در سوره مبارکه صف
🔷ویژگی سوره هایی که با تسبیح آغاز می شوند چیست؟
تسبیح منزه دانستن از نقص و اشتباه است، خدا در این سوره ها از مردم چیزی خواسته و می خواهد گوشزد کند که من بی نیازم.
🔷لم تقولون ما لا تفعلون
خدا با عتاب به مومنان می گوید چرا چیزی می گویید که عمل نمی کنید.
در ادامه مفهوم ما لا تفعلون توضیح داده شده
🔷کبر مقتا عندالله ان تقولوا ما لا تفعلون
مقت: خشم
با این جمله عتاب کامل می شود.
اما هنوز ما لا تفعلون توضیح نداده تا بیشتر کنجکاو شویم، این چه کاری بوده که خدا اینچنین با عتاب سخن می گوید.
🔷ان الله یحب الذین یقاتلون فی سبیله صفا کانهم بنیان مرصوص
حب در مقابل مقت است.
خدا می گوید هر کس در راه من بجنگد از او خوشم می آید.
حالا از تقابل این آیات می فهمیم جهاد و قتال فی سبیل الله همان چیزی است که مومنان از زیر بار مسئولیتش شانه خالی کرده اند.
🔷چرا از اول نمی گوید از کسی که به جهاد نمی رود خوشم نمی آید؟
به دلیل استفاده از فن بلاغت که تاثیر پذیری کلام را بیشتر کند.
🔷صفا: صف در صف و پشت سر هم
می گوید جوری باید صف در صف قتال کنید که شبیه بنیان مرصوص شوید.
بنیان مرصوص: ساختمان سربی، کنایه از محکم و نفوذناپذیر بودن
🔷یا ایها الذین آمنو کونوا انصار الله ...
در این قسمت آخر خدا مومنان درجه یک را معرفی می کند.
در قسمت اول خدا ما را به جهاد دعوت می کرد، در این قسمت پایانی ما را به یار خدا بودن دعوت می کند.
یار خدا بودن از جهاد بالاتر است.
🔷یاران عیسی در پاسخ به حضرت عیسی که فرمود چه کسانی یاران من در یاری به خدا هستند به جای این که بگویند ما یاران تو هستیم، می گویند ما یاران خدا هستیم.
نتیجه: اگر یار عیسی شوند مثل این است که یار خدا شوند.
شاهکار این سوره این است که دست ما را می گیرد از کف هرم «لم تقولون ما لاتفعلون» تا به نوک هرم «کونوا انصار الله» می رساند.
در این فراز سطح فکری و ایمان قوم بنی‌اسرائیل را در سه دوره و مقطع زمانی نشان می دهد.
۱- موسی علیه السلام:
🔷 وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ یَا قَوْمِ لِمَ تُؤْذُونَنِی وَقَدْ تَعْلَمُونَ أَنِّی رَسُولُ اللَّهِ إِلَیْکُمْ فَلَمَّا زَاغُوا أَزَاغَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ وَاللَّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفَاسِقِینَ
🔸یا قوم: ارتباط عاطفی بین موسی و قومش را نشان می دهد.
🔸و قد تعلمون: علم به پیامبری من دارید.
🔸زاغوا ازاغ الله قلوبهم: بعد از این که پیامبر را اذیت کردند قلبهایشان منحرف شد.
🔸والله لا یهدی القوم الفاسقین: نتیجه انحراف قلب فاسق شدن است.
⬅️ موسی با قومش صمیمی است.
۲-عیسی علیه السلام:
🔷 وَإِذْ قَالَ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ إِنِّی رَسُولُ اللَّهِ إِلَیْکُمْ مُصَدِّقًا لِمَا بَیْنَ یَدَیَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَمُبَشِّرًا بِرَسُولٍ یَأْتِی مِنْ بَعْدِی اسْمُهُ أَحْمَدُ فَلَمَّا جَاءَهُمْ بِالْبَیِّنَاتِ قَالُوا هَذَا سِحْرٌ مُبِینٌ
🔷وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ الْکَذِبَ وَهُوَ یُدْعَى إِلَى الإسْلامِ وَاللَّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ
🔸یا بنی اسرائیل به جای یا قوم: تعبیر عاطفی نیست و معلوم است بنی اسرائیل عیسی را از خودشان نمی دانستند.
🔸انی رسول الله: معلوم است عیسی را به عنوان رسول قبول ندارند که حضرت عیسی علیه السلام خودش را معرفی می کند.
🔸بنی اسرائیل در زمان عیسی ایشان را تکذیب کردند و به ایشان تهمت ساحر بودن زدند.
🔸 والله لا یهدی القوم الظالمین: نتیجه تکذیب ظالم شدن است. (گناه ظالم از فاسق بیش تر است.)
🔸اذ: به یاد آور: مهم است، یعنی حواسمان باشد مانند آنها نباشیم.
⬅️در این مقطع زمانی یک مرحله تنزل در قوم بنی‌اسرائیل به وجود آمده است.
۳-رسول اکرم صلی الله علیه و آله:
🔷یُرِیدُونَ لِیُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ کَرِهَ الْکَافِرُونَ
🔷هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ
🔸زمان مضارع نشان دهنده این است که مخاطب قوم بنی‌اسرائیل در زمان رسول الله است.
🔸در این زمان کار بنی اسرائیل به جایی رسیده که می خواهند نور خدا را خاموش کنند.
🔸متم نوره: نورم را تمام می کنم.
🔸لیظهره علی الدین کله: خدا می خواهد دین خود را که حق است بر سایر ادیان بشری و الهی تحریف شده غلبه بدهد.
♦️لیطفئوا نور الله: از این آیه دو تعبیر شده:
یک: فکر کردند نور خدا مثل شمع است که با فوت بتوانند خاموش کنند.
دو: با کلام و زبانشان و فضای روانی می خواهند نور خدا را خاموش کنند.
🔷چرا این جمله معترضه (آیات ۵تا۹ ) در بین آیات یا ایها الذین آمنوا، آیات قبل که راجع به جهاد بود و آیات بعد که راجع به انصار الله بود، آمده است؟
🔸دشمن شناسی و عبرت است، پیامش این است که شما در این گروه قرار نگیرید.
🔸اذیت نبی و ولی خدا می تواند کار را به جایی برساند که بخواهند نور خدا را خاموش کنند.
🔸 هشدار به مومنین زمان حال است: یک عده دارند نور مرا خاموش می کنند، اگر شما ولی خدا را یاری نکنید نور من خاموش می شود.
🔸راه حلش جهاد در راه خدا و یاری ولی خداست.
🔸جهاد: بذل الوسع: هر کس به اندازه وسعش تلاش کند، اعم از قتال است و می تواند جهاد فکری، زبانی، مالی و .. باشد.
🔸در صورت تحقق جهاد دین خدا بر سایر ادیان غلبه پیدا خواهد کرد.
🔷فَآمَنَتْ طَائِفَةٌ مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَکَفَرَتْ طَائِفَةٌ فَأَیَّدْنَا الَّذِینَ آمَنُوا عَلَى عَدُوِّهِمْ فَأَصْبَحُوا ظَاهِرِینَ
🔸در یک مقطع زمانی این غلبه دین حق محقق شد.
🔷چرا بنی اسرائیل را مثال می زند؟
🔸نمونه خوبی است، می بینیم عدم همراهی با ولی این قدر سقوط و تنزل به همراه دارد. و ما باید نگاهمان به مومنین و انصار الله باشد تا به راس هرم برسیم .
و راهی جز در رکاب رسول الله بودن نداریم و در این زمان مصداق ش در رکاب امام زمان بودن است.
